Urząd Miasta Będzin - xn--bdzin-j0a.pl

Honorowy Obywatel Miasta Będzina od 30 maja 2005 roku, zgodnie z Uchwałą Nr XXXIX/442/2005 Rady Miejskiej Będzina z dnia 30 maja 2005 roku

Jeden z najwybitniejszych polskich aktorów teatralnych i filmowych, profesor nauki o sztukach pięknych, wykładowca, z zamiłowania również fotograf.

Urodził się w 1939 r. w Dąbrowie Górniczej, a w jedenastym roku życia zamieszkał wraz z rodzicami w Będzinie, gdzie ukończył szkołę podstawową, zdał maturę w III Liceum Ogólnokształcącym (1957) oraz odkrył w sobie pasję artystyczną w trakcie przygotowań do szkolnej inscenizacji „Pana Tadeusza”. „Otrzymałem jakieś małe zadanie; główną rolę Tadeusza dostał najprzystojniejszy chłopak w klasie. Ale albo nie nauczył się wiersza, albo coś przeskrobał – dość, że w końcu przyznano ją mnie. Przedstawienie stało się wydarzeniem w skali lokalnej,  a ja poczułem smak „sławy”. Przechadzając się w niedzielne przedpołudnie będzińskim deptakiem od Małachowskiego do Kołłątaja, czyli układającym się w literę T salonem miasta, gdzie spotykali się wszyscy, wymieniając ukłony i grzeczności, dostrzegłem zachwycone spojrzenia panienek, ich szepty (mocno nadstawiałem ucha): „Popatrz, popatrz! Pan Tadeusz!” – tak Aktor wspomina swój pierwszy teatralny sukces, który odniósł w Liceum Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Będzinie. Janusz Gajos po wygranych konkursach recytatorskich, udziale w amatorskich przedsięwzięcia teatralnych, a także pewnie pod wpływem współpracy  z Dormanem coraz intensywniej zaczął interesować się teatrem i aktorstwem, w związku z czym postanowił zdawać do łódzkiej szkoły filmowej. Po niezdanym egzaminie wstępnym,  w 1957 roku podjął pracę w Teatrze Dzieci Zagłębia – wykonywał tam wszystkie niezbędne prace techniczne za sceną, a także zaczął tworzyć lalki – jawajki, pacynki, marionetki. „I tak krok po kroku, dobiłem się do jakiegoś epizodu w „Kolorowych piosenkach”, a potem grałem duże role lalkarskie, na przykład Żołnierza w „Krzesiwie” Andersena. Lecz wciąż myślałem o żywym teatrze, a droga do niego wiodła przez Szkołę.  Po roku znów wróciłem do Teatru Dzieci Zagłębia, gdzie szło mi wcale nieźle (…) Kontakt  z Janem Dormanem w poważnym stopniu wpłynął na moją wrażliwość. Spośród setek ludzi, którzy mnie ukształtowali zawodowo, on pierwszy zwrócił mi uwagę na ekspresję ciała. Świadomość ciała – co jest dla mnie podstawą bycia na scenie – wyniosłem właśnie z jego teatru…” – wspomina Mistrz.

Po niepowodzeniach związanych z egzaminami do szkoły teatralnej, wreszcie w 1961 roku Janusz Gajos został studentem Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Dyplom uzyskał w 1971 roku. Debiutował w filmie Marii Kaniewskiej Panienka z Okienka w roli Pietrka (1964).  
Zawodowo związany był kolejno z następującymi teatrami: im. Jaracza w Łodzi (1965-1970), oraz warszawskich: Komedii (1970-1971), Polskiego (1971-1974), Kwadratu (1974-1980), Dramatycznego (1980-1984) i Powszechnego (1984-2002). Od 2003 roku jest      w zespole artystycznym Teatru Narodowego.
Ma w swoim dorobku artystycznym wiele bardzo dobrych ról w filmach oraz w spektaklach teatralnych i telewizyjnych, spośród których należy wymienić: serial „Czterej pancerni i pies” (1966 – 1970), „Człowiek z żelaza” (1981), „Przesłuchanie” (1982), „Piłkarski poker” (1988), „Ucieczka z kina Wolność” (1990), „Śmierć jak kromka chleba” (1994), „Szczęśliwego Nowego Jorku” (1997), „Żółty szalik” (2000), „To ja złodziej” (2000), „Tam i z powrotem” (2001), „Pitbull” (2005), „Jasminum” (2006), „Mniejsze zło” (2009), „Wygrany” (2011), „Układ zamknięty” (2013).

Janusz Gajos jest laureatem wielu nagród zdobytych m.in. podczas kolejnych edycji Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku, na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych, otrzymał Grand Prix Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej "Dwa Teatry", Złoty Ekran za wybitne kreacje w Teatrze TV, dwie Złote Kaczki, Feliksa Warszawskiego (za rolę tytułową w spektaklu Swidrygajłow, 2000), dwukrotnie Grand Prix na Krajowym Festiwalu Teatru PR i TV "Dwa Teatry" w Sopocie (za rolę tytułową w spektaklu Teatru TV Bigda idzie! /2001/ oraz za rolę w przedstawieniu Norymberga /2007/), Nagrodę Ministra Kultury (2003). Jest laureatem Złotego Berła (2005), dwukrotnie Orła - Polskiej Nagrody Filmowej (2007, 2010). Za rolę Księdza Kubali w Nartach Ojca Świętego otrzymał nagrodę publiczności dla najlepszego aktora Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi (2005). Za wybitne osiągnięcia aktorskie na deskach Teatru Narodowego, ze szczególnym uwzględnieniem kreacji w spektaklach Śmierć komiwojażera i Dozorca otrzymał Nagrodę im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego (2010).

W wywiadach i spotkaniach autorskich, chętnie sięga on do wspomnień będzińskich, nie tylko rodzinnych, ale także do początków swej kariery związanych z Teatrem Dzieci  Zagłębia pod opieką Jana Dormana.